6 lỗi bảo mật thường gặp khiến nhà thông minh dễ bị hacker tấn công

Trong vài năm gần đây, nhà thông minh trở nên phổ biến ở Việt Nam. Từ camera, khóa cửa, công tắc, đèn, điều hòa cho đến cảm biến chuyển động… tất cả đều có thể kết nối Internet và điều khiển từ xa. Cuộc sống vì thế tiện lợi hơn, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ lớn hơn.

Điều đáng lo là mọi dữ liệu và thao tác điều khiển đều đi qua mạng. Chỉ cần một lỗi nhỏ như mật khẩu yếu, bảo mật wifi kém hay thiết bị không được cập nhật phần mềm, hacker đã có thể dễ dàng xâm nhập. Khi đó, họ có thể xem trộm camera, nghe lén micro hay thậm chí mở khóa cửa từ xa.

Vậy nên, câu hỏi đặt ra là: Ngôi nhà của bạn “thông minh” đến đâu  và “an toàn” đến mức nào?
Nếu bạn chưa chắc chắn về câu trả lời, hãy xem ngay 6 lỗi bảo mật thường gặp dưới đây để biết cách phòng tránh và bảo vệ ngôi nhà của mình.

1. Vì sao lỗi bảo mật lại là “cửa ngõ” cho hacker xâm nhập nhà thông minh

Mỗi thiết bị trong nhà thông minh  từ camera, ổ cắm đến công tắc  đều giống như một chiếc máy tính thu nhỏ. Chúng có hệ điều hành, ứng dụng và kết nối Internet, nên cũng dễ gặp các rủi ro như lộ mật khẩu, lỗ hổng phần mềm, hoặc bảo mật wifi kém.

Hacker thường không tấn công ngay vào thiết bị quan trọng nhất. Họ chọn cách đi đường vòng – chiếm quyền một thiết bị nhỏ, rồi từ đó xâm nhập sâu hơn vào mạng gia đình. Chỉ cần một mắt xích yếu, như router cũ, wifi chưa bảo mật tốt, hoặc app xin quá nhiều quyền, cả hệ thống nhà thông minh có thể bị kiểm soát mà bạn không hề hay biết.

Vì thế, hãy xem bảo mật như một chuỗi phòng thủ liên kết: chỉ cần một điểm yếu, toàn bộ ngôi nhà đều có thể bị tấn công.

2. 6 lỗi bảo mật thường gặp khiến nhà thông minh dễ bị hacker tấn công

2.1. Không thay đổi mật khẩu mặc định của thiết bị

 Nhiều người dùng cài xong camera/khóa/công tắc là để nguyên tên đăng nhập và mật khẩu mặc định của nhà sản xuất. Danh sách các mật khẩu mặc định này thường bị rò rỉ hoặc được công khai trên Internet.

Rủi ro:

• Hacker có thể đăng nhập từ xa vào thiết bị nhà thông minh của bạn chỉ trong vài phút.
• Mở đường cho các tấn công tiếp theo: xem trộm camera, thay đổi cấu hình, đưa thiết bị vào botnet.

Cách khắc phục (ngay lập tức):

• Đổi mật khẩu mặc định trong lần thiết lập đầu tiên.
• Dùng mật khẩu mạnh (12–16 ký tự trở lên), gồm chữ hoa, chữ thường, số, ký hiệu, tránh từ điển hay thông tin cá nhân.
• Mỗi thiết bị, mỗi tài khoản: một mật khẩu khác nhau.
• Sử dụng trình quản lý mật khẩu để lưu trữ an toàn và tạo mật khẩu ngẫu nhiên.

Mẹo nhanh: Tạo cụm mật khẩu dạng câu + ký hiệu (ví dụ, ghép 2–3 từ vô nghĩa + số + ký tự đặc biệt). Nhớ bật đăng xuất khỏi các phiên không sử dụng.

2.2. Bỏ qua bảo mật wifi

Vấn đề:
Bảo mật wifi yếu (mật khẩu ngắn, dễ đoán; không bật WPA2/WPA3; dùng chung một mạng cho tất cả thiết bị) khiến kẻ xấu dễ bẻ khóa hoặc “đi nhờ” mạng, từ đó chọc thẳng vào hệ sinh thái nhà thông minh.

Rủi ro:

• Rò rỉ lưu lượng, bị nghe lén dữ liệu điều khiển.
• Tấn công vào router để chiếm cấu hình DNS, chuyển hướng độc hại.
• Từ wifi vào nội mạng, hacker lần lượt thăm dò camera, khóa cửa, hub.

Cách khắc phục (bắt buộc):

• Bật WPA2/WPA3; tắt WEP/ WPA cũ.
• Đặt mật khẩu wifi mạnh, không chia sẻ công khai; thay đổi định kỳ.
• Tách mạng: tạo Guest Network hoặc VLAN riêng cho thiết bị IoT; không để chung với laptop/điện thoại làm việc.
• Tắt WPS, đổi SSID mặc định, cập nhật firmware router định kỳ.
• Giới hạn thiết bị được phép kết nối (MAC Filtering – chỉ dùng bổ trợ, không thay cho bảo mật mạnh).

Nguyên tắc vàng: bảo mật wifi tốt = giảm 50% nguy cơ cho toàn bộ hệ thống nhà thông minh.

2.3. Không cập nhật phần mềm/firmware

Vấn đề:
Thiết bị thông minh dùng firmware. Khi phát hiện lỗ hổng, nhà sản xuất sẽ phát hành bản vá. Nếu bạn không cập nhật, lỗ hổng vẫn tồn tại.

Rủi ro:

• Hacker khai thác lỗi đã công bố công khai (public CVE).
• Mất quyền điều khiển, rò dữ liệu, hoặc thiết bị bị thêm “cửa hậu”.

Cách khắc phục (đều đặn):

• Bật cập nhật tự động nếu có.
• Lịch kiểm tra định kỳ (ví dụ: mỗi tháng 1 lần) cho: router, camera, hub, app điều khiển.
• Chỉ tải firmware từ nguồn chính hãng, tránh file trôi nổi.
• Sau cập nhật, kiểm tra lại cấu hình bảo mật (nhiều thiết bị reset một phần thiết lập).

Checklist nhanh sau cập nhật: mật khẩu mạnh, 2FA, bảo mật wifi, thông báo cảnh báo, phân quyền tài khoản.

2.4. Không bật xác thực 2 yếu tố (2FA)

Vấn đề:
Đa số người dùng chỉ dựa vào mật khẩu. Khi email/tài khoản bị lộ, hacker đăng nhập thẳng vào ứng dụng điều khiển nhà thông minh.

Rủi ro:

• Toàn bộ thiết bị liên kết theo tài khoản có thể bị chiếm trong vài phút.
• Hacker thay đổi email khôi phục, thêm thiết bị “bóng ma”, hoặc mở quyền cho tài khoản khác.

Cách khắc phục (ưu tiên cao):

• Bật 2FA cho tài khoản nhà sản xuất, tài khoản cloud, tài khoản quản trị router.
• Ưu tiên 2FA bằng ứng dụng tạo mã (TOTP) hoặc khóa bảo mật; hạn chế SMS nếu có lựa chọn khác.
• Bật thông báo đăng nhập lạ, đăng xuất thiết bị không nhận diện.

Nguyên tắc: bảo mật hiện đại luôn là “đa lớp”. 2FA là lớp tối thiểu cần có.

2.5. Dùng thiết bị không rõ nguồn gốc

Vấn đề:
Thiết bị IoT giá rẻ, không thương hiệu hoặc firmware không minh bạch có thể chứa mã độc, gửi dữ liệu về máy chủ không đáng tin, hoặc không có bản vá bảo mật lâu dài.

Rủi ro:

• Nghe lén/ghi hình trái phép, rò dữ liệu vị trí, thói quen sinh hoạt.
• Thiết bị trở thành “điểm trú ẩn” cho hacker trong mạng gia đình.
• Không được hỗ trợ khi xảy ra sự cố bảo mật.

Cách khắc phục (lựa chọn khôn ngoan):

• Chọn thương hiệu uy tín, chính sách bảo mật và cập nhật rõ ràng, có hỗ trợ tại Việt Nam.
• Ưu tiên sản phẩm có chứng chỉ an toàn, hỗ trợ Matter/Thread (nếu phù hợp hệ sinh thái).
• Đọc kỹ điều khoản quyền riêng tư (Privacy Policy), kiểm soát quyền ứng dụng.

Tiêu chí mua sắm: bảo mật và cập nhật > tính năng phụ > giá.

2.6. Không phân tách mạng & cấp quyền quá rộng

Vấn đề:
Tất cả thiết bị IoT, điện thoại, laptop, TV… chung một mạng; app xin quyền “tất cả” và được chấp nhận vô điều kiện.

Rủi ro:

• Khi một thiết bị bị xâm nhập, hacker “đi dạo” khắp nội mạng.
• Quyền quá rộng dẫn đến lộ vị trí, micro/camera bật nền, truy cập file nhạy cảm.

Cách khắc phục (chuẩn hóa cấu trúc):

• Phân đoạn mạng: IoT trên Guest/VLAN riêng; thiết bị làm việc trên mạng chính.
• Nguyên tắc tối thiểu (Least Privilege): chỉ cấp quyền app thực sự cần.
• Tắt dịch vụ/cổng không dùng (UPnP, Telnet…); bật tường lửa router; bật chặn truy cập liên thiết bị trong mạng khách.
• Tạo tài khoản người dùng riêng cho từng thành viên gia đình; không dùng chung tài khoản quản trị.

Lời nhắc: bảo mật wifi tốt + phân đoạn mạng đúng = “hai lớp tường” cho nhà thông minh.

3. Hậu quả thực tế khi bỏ qua bảo mật nhà thông minh

Rất nhiều người nghĩ rằng “thiết bị nhà thông minh nhỏ bé thì có gì đáng để hacker quan tâm”. Nhưng thực tế lại khác. Dưới đây là những hậu quả ghi nhận trong nhiều trường hợp mất bảo mật trên thế giới và ngay tại Việt Nam:

3.1. Bị theo dõi, xâm phạm đời tư

Chỉ cần một chiếc camera thông minh bị hack, hacker có thể xem trực tiếp mọi sinh hoạt trong nhà. Đã có nhiều vụ việc camera gia đình bị chiếm quyền truy cập và phát trực tiếp hình ảnh riêng tư lên Internet. Đây là vi phạm nghiêm trọng về quyền riêng tư, khiến nhiều gia đình chịu tổn thất tinh thần nặng nề.

3.2. Mất quyền kiểm soát thiết bị

Một lỗi bảo mật wifi nhỏ cũng có thể khiến toàn bộ hệ thống nhà thông minh bị chiếm quyền. Hacker có thể bật tắt đèn, điều chỉnh nhiệt độ, hoặc thậm chí mở khóa cửa từ xa. Với các thiết bị điều khiển trung tâm (hub), rủi ro còn lớn hơn khi toàn bộ thiết bị liên kết đều bị thao túng.

3.3. Lộ dữ liệu cá nhân và tài chính

Các ứng dụng nhà thông minh thường yêu cầu đăng nhập, liên kết email hoặc thẻ thanh toán. Khi hacker truy cập được, họ không chỉ lấy được thông tin cá nhân mà còn có thể thực hiện hành vi lừa đảo, đánh cắp tài khoản, hoặc rao bán dữ liệu trên chợ đen.

Những hậu quả này cho thấy: bảo mật không chỉ là “có hay không”, mà là mức độ an toàn thực tế mà bạn đang duy trì cho ngôi nhà của mình.

4. Giải pháp toàn diện giúp tăng cường bảo mật nhà thông minh

Nếu các lỗi trên là “cửa ngõ” để hacker xâm nhập, thì những giải pháp dưới đây chính là tường thành bảo vệ giúp bạn giữ an toàn cho ngôi nhà và dữ liệu cá nhân.

4.1. Xây dựng nền tảng bảo mật wifi vững chắc

Wifi là “xương sống” của toàn bộ hệ thống nhà thông minh, nên lớp bảo mật wifi cần được xem như ưu tiên hàng đầu.
Hãy đảm bảo rằng bạn đang thực hiện đúng các nguyên tắc sau:

• Dùng mã hóa WPA3 hoặc WPA2; tuyệt đối không dùng chuẩn WEP đã lỗi thời.
• Đặt mật khẩu wifi mạnh, tránh các chuỗi dễ đoán như “12345678” hoặc “tennguoidung@123”.
• Đổi mật khẩu wifi định kỳ mỗi 3–6 tháng.
• Tạo mạng riêng (Guest Network) cho thiết bị IoT, tách biệt hoàn toàn với máy tính và điện thoại cá nhân.
• Cập nhật firmware cho router để vá các lỗ hổng bảo mật mới.
• Tắt WPS, UPnP – hai tính năng thường bị lợi dụng để dò quét và tấn công.

Mẹo nhỏ: sử dụng ứng dụng quản lý router (như Asus Router, TP-Link Tether, UniFi Network) để giám sát các thiết bị lạ kết nối vào mạng.

4.2. Tăng cường lớp bảo mật vật lý cho thiết bị

Không chỉ tấn công mạng, hacker còn có thể tiếp cận vật lý để cài đặt mã độc. Do đó, bạn cần:

• Đặt camera, hub trung tâm và router ở vị trí cao, tránh tầm tay người lạ.
  
• Gắn khóa vật lý cho tủ điện hoặc khu vực chứa thiết bị điều khiển.
• Cài đặt thông báo qua điện thoại khi phát hiện thiết bị bị ngắt nguồn hoặc có hành vi truy cập trái phép.
• Lắp khóa cửa thông minh có tính năng cảnh báo khi có hành động bẻ khóa, hoặc gửi thông tin đến app chủ nhà.

Bảo mật vật lý + bảo mật wifi = 2 tầng phòng thủ giúp giảm thiểu đáng kể nguy cơ tấn công.

4.3. Quản lý quyền truy cập ứng dụng và người dùng

Nhiều người thường “nhấn đồng ý tất cả” khi app xin quyền truy cập. Đây là sai lầm lớn trong bảo mật nhà thông minh.

• Chỉ cấp quyền cần thiết cho từng ứng dụng (ví dụ: app camera không cần quyền đọc danh bạ).
• Định kỳ kiểm tra lại quyền truy cập trên điện thoại.
• Xóa những app không còn dùng đến, tránh để tài khoản cũ tồn tại lâu ngày.
• Không chia sẻ quyền quản trị cho người ngoài gia đình.
• Bật thông báo đăng nhập lạ và kiểm tra lịch sử truy cập.

4.4. Hình thành thói quen bảo mật cá nhân mỗi ngày

Bảo mật không phải là việc làm một lần, mà là thói quen duy trì hằng ngày.
Một người dùng có ý thức bảo mật sẽ giúp cả ngôi nhà an toàn hơn nhiều.

• Không chia sẻ ảnh màn hình cài đặt hoặc mã QR thiết bị lên mạng xã hội.
• Không truy cập app điều khiển khi đang dùng wifi công cộng.
• Kiểm tra định kỳ nhật ký hoạt động (activity log) của hệ thống.
• Học cách nhận biết email giả mạo nhà sản xuất, tránh bấm vào đường link đáng ngờ.
• Sử dụng phần mềm diệt virus và VPN để bảo vệ thiết bị truy cập chính.

Một thói quen nhỏ—như đổi mật khẩu định kỳ—có thể giúp bạn tránh được hàng loạt rủi ro bảo mật lớn.

5. Công cụ hỗ trợ nâng cao bảo mật nhà thông minh

Nếu bạn muốn tăng cường lớp phòng thủ, các công cụ sau có thể giúp giám sát, cảnh báo và bảo vệ hệ thống của bạn một cách chủ động.

5.1. Phần mềm kiểm tra và giám sát bảo mật wifi

• Kaspersky Premium: Quét mạng wifi, cảnh báo khi có thiết bị lạ hoặc cổng mở nguy hiểm.

• Bitdefender Home Scanner: Kiểm tra các lỗ hổng bảo mật trong router và thiết bị IoT.
• Avast Wi-Fi Inspector: Cảnh báo thiết bị kết nối đáng ngờ, đề xuất biện pháp khắc phục.

5.2. Ứng dụng giám sát mạng thông minh

• Fing App, Net Analyzer, GlassWire: Theo dõi lưu lượng mạng, nhận diện thiết bị mới, phát hiện truy cập trái phép.

5.3. Giải pháp VPN cho router

• VPN Router giúp mã hóa toàn bộ dữ liệu wifi, bảo vệ quyền riêng tư cho mọi thiết bị trong nhà thông minh.
• Khuyến nghị: NordVPN, Surfshark, hoặc ExpressVPN có hỗ trợ cài trực tiếp trên router.

5.4. Bộ quản lý mật khẩu và cập nhật firmware

• Sử dụng 1Password, Bitwarden, LastPass để tạo và lưu mật khẩu an toàn.
• Kiểm tra website nhà sản xuất mỗi tháng để tải bản firmware mới nhất.
• Bật thông báo cập nhật tự động trong app quản lý nhà thông minh.

6. Kết bài

Một ngôi nhà thông minh không chỉ cần đẹp, tiện nghi mà còn phải an toàn.
Chúng ta đang sống trong thời đại mọi thiết bị đều kết nối Internet, và mỗi cú chạm điện thoại đều có thể điều khiển cả căn nhà. Nếu không có bảo mật, sự tiện lợi ấy sẽ sớm trở thành rủi ro.

Hãy bắt đầu từ những việc đơn giản:

• Đổi mật khẩu mặc định.
• Tăng cường bảo mật wifi.
• Cập nhật thiết bị định kỳ.
• Bật xác thực hai lớp.
• Chỉ chọn nhà cung cấp uy tín.

---

XEM THÊM:

5 thiết bị báo động chống trộm được tin dùng nhất năm 2025